Colostrum - Drops of Life
Waardevolle ingrediënten
Onder deskundigen is er geen enkele twijfel dat colostrum, de eerste melk die moeders aanmaken wanneer ze beginnen met borstvoeding geven, de ideale voeding is voor een pasgeboren baby. De unieke samenstelling ervan is afgestemd op de specifieke behoeften van de kwetsbare baby in de eerste uren en dagen van zijn leven. Colostrum, een dikke en duidelijk gelere1 vloeistof in vergelijking met rijpe moedermelk, bevat zeer geconcentreerde voedingsstoffen. Het zit vol proteïnen, maar bevat weinig vet, waardoor het gemakkelijk verteerbaar is.2 En het belangrijkste is, dat het een belangrijke rol speelt bij het opbouwen van het kwetsbare immuunsysteem van de baby en de gezonde ontwikkeling van de baby in gang zet. Zozeer zelfs, dat colostrum soms de 'eerste inenting' van een baby wordt genoemd.
MET EEN BEETJE KOM JE EEN HEEL EIND
Met een paar druppels kom je letterlijk een heel eind – en door de schaarste ervan is het des te waardevoller om elke druppel te bewaren. Postnataal is colostrum doorgaans alleen beschikbaar voor baby's gedurende de eerste drie tot vijf dagen, voordat de moedermelk zich ontwikkelt tot overgangsmelk en dan rijpe melk3 – op één uitzondering na: onderzoek heeft aangetoond dat moeders van premature baby's in feite langer colostrum kunnen produceren. Gezien het belang van de beschermende eigenschappen van colostrum voor met name kwetsbare baby's, is dit natuurlijk heel logisch. Om er dus voor te zorgen dat deze baby's zoveel mogelijk kunnen profiteren van de unieke ingrediënten van colostrum, is het van cruciaal belang dat ze het colostrum van hun moeder krijgen – onafhankelijk van de algehele voedingssituatie en beslissing.4
"Het is bijna onmogelijk te bevatten hoe positief de invloed van colostrum op een ziek kind is. De bestanddelen zijn te veel om op te sommen."
Serena Debonnet, vroedvrouw, lactatiekundige en BFHI-coördinator, België
- Witte bloedcellen die antistoffen produceren om bacteriën en virussen te neutraliseren.5 Dit is met name relevant voor baby's met onrijpe darmen en kan diarree voorkomen.
- sIgA-antistoffen die het maagdarmkanaal van de baby bedekken.6 Ze worden geconcentreerd in het slijmvlies van de darmen en het ademhalingsstelsel, waardoor de baby wordt beschermd tegen ziekten die de moeder al heeft meegemaakt.
- TGF-bèta en insuline-achtige groeifactoren die de groei van beschermende slijmvliezen in de darmen van de baby stimuleren, helpen bij weefselherstel na stress en kunnen de apoptose van de darmcellen verminderen (celdood).7
- Prebiotica in colostrum, zoals moedermelk oligosachariden (HMO's), voeden baby's en bouwen de 'goede' bacteriën in de darmen van baby's op.8
- Vitamines beschermen en helpen de baby om zelf infecties te bestrijden. Ze kunnen bijvoorbeeld vitamine A produceren, belangrijk voor de visuele ontwikkeling.9
- Mineralen, bv. magnesium, koper en zink. Terwijl magnesium het hart en de botten ondersteunt, helpen koper en zink het immuunsysteem van de baby te ontwikkelen.10,11 Zink bevordert ook de ontwikkeling van de hersenen en er zit bijna vier keer meer zink in colostrum dan in rijpe melk.
- Laxerende eigenschappen helpen de baby bij zijn eerste darmbeweging, waardoor meconium12 wordt uitgescheiden en het risico op neonatale geelzucht wordt verminderd.13
Waardevolle voordelen
De voordelen van colostrum worden cruciaal voor premature en zieke baby's. Het unieke vermogen van moedermelk om zich aan de behoeften van een pasgeboren baby aan te passen, is hier bijzonder relevant. Zo werd een hoger gehalte van de transformerende groeifactor (TGF)-beta, die de secretorische IgA-productie15 kan stimuleren en homeostase en ontsteking kan reguleren16, gedetecteerd in colostrum van moeders die een keizersnede ondergingen.17 Dit is met name opmerkelijk, omdat hun baby's niet werden blootgesteld aan de onmiskenbare microbiota/ microflora bij een vaginale bevalling. Daarom kan het voeden van colostrum de negatieve gevolgen van ziekteverwekkers, die na een keizersnede vaak het maagdarmkanaal van de baby koloniseren, voorkomen.
MEER COLOSTRUM, MINDER INTERVENTIE
Met name het colostrum van moeders van premature baby's bevat meer bestanddelen voor immuunen voedingssignalering dan voldragen melk.18 Het heeft een lager vetgehalte dan het colostrum van moeders van voldragen baby's, maar aanzienlijk hogere gehaltes aan proteïnen.2 Verse colostrum is ongelooflijk rijk aan immunologische bestanddelen, zoals secretorisch IgA,6 lactoferrine,19 leukocyten,5 epidermale groeifactor20 – groeiend intestinaal slijmvlies. Gepasteuriseerde, rijpe donormelk die in de eerste uren en dagen vaak aan premature baby's wordt gegeven, kan gewoonweg niet dezelfde voordelen bieden. Sterker nog, de eigen moedermelk (OMM, Own Mother's Milk) en colostrum, vergeleken met flesvoeding, verlaagt het risico op meerdere morbiditeiten en terugkeer naar het ziekenhuis: necrotiserende enterocolitis (NEC),21-24 sepsis25, bronchopulmonale dysplasie (BPD), 26 retinopathie van prematuriteit (ROP),27 neuro-ontwikkelingsproblemen28.
Ter vergelijking: het is aangetoond dat donormoedermelk de NEC alleen verlaagt als deze in de eerste dagen flesvoeding vervangt.29,30 Eigen moedermelk levert ook betere groeiresultaten op dan donormoedermelk en vereist dus aanzienlijk minder verrijking.29,30
MEER INSPANNINGEN, MEER VOORDELEN
Daarom hebben alle moeders ondersteuning nodig om hun baby's vroeg en regelmatig van colostrum te voorzien. Premature baby's kunnen echter vaak aan het begin niet goed drinken en zuigen vanwege prematuriteit en/of de behoefte aan ondersteuning bij de ademhaling. In dit geval suggereert onderzoek dat orale behandeling het gewenste resultaat zal leveren (zie hieronder). Het op deze manier ontvangen van colostrum helpt niet alleen om de baby te beschermen tegen ziekteverwekkers, maar het versnelt ook de overstap naar volledige enterale voedingen: Gepubliceerde onderzoeken4,7,31 ondersteunen een betere voedingstolerantie bij baby's die oraal colostrum krijgen. Deze methode helpt ook bij de absorptie van voedingsstoffen en darmmotiliteit.
"Met colostrum is informatie essentieel. Alle moeders moeten beseffen waarom het zo belangrijk is dat die paar druppels hun baby beschermen."
Serena Debonnet, vroedvrouw en lactatiekundige en BFHI-coördinator, België
Wat: Het aanbrengen van kleine hoeveelheden (0,1-0,2 ml) OMM in de wang van de baby, vanaf de geboorte, binnen 24 uur na de geboorte en tot aan het begin van de orale voeding.32-36 Als normale mondverzorging voor baby's die NPO (nil per os, niets via de mond) zijn en als orale stimulatie voor niet-voedend zuigen (NNS). Bij enterale voedingen wordt elke 3-6 uur aanbevolen. Colostrum en vroege OMM zijn hoog in immunologische, anti-besmettelijke en anti-inflammatoire factoren.
Waarom: Orale behandeling wordt daarom beschouwd als een vorm van immuuntherapie.32-34 Bovendien is aangetoond dat orale behandeling de band versterkt, het vertrouwen van de moeder bevordert35, moeders motiveert om melk voor hun baby te blijven afkolven en de borstvoedingscijfers verhoogt.36 Het onderzoek naar de klinische voordelen van orale behandeling ontwikkelt zich voortdurend. Tot op heden heeft deze praktijk geleid tot een afname van de incidentie van NEC37,38, late-onset sepsis37,38, een afname van het aantal dagen voor het bereiken van volledige enterale voeding37 en kortere ziekenhuisopnames, evenals betere voedingsresultaten39. Orale behandeling wordt daarom aanbevolen als standaardzorg voor premature baby's in de NICU38.
Hoe: Breng met een met colostrum/OMM bedekt wattenstaafje of een spuit van 1 ml gevuld met 0,1-0,2 ml OMM, kleine hoeveelheden OMM aan in de wangen van de baby, in de richting van de posterieure orofarynx, gedurende ten minste 10 seconden. In het ideale geval krijgen moeders de instructie om orale zorg met vers colostrum/OMM na elke afkolfsessie toe te dienen. Zorg dat moeders worden ondersteund in vroegtijdig (binnen 3 uur na de geboorte) en veelvuldig (8 of meer keer per 24 uur) afkolven, zodat er OMM beschikbaar is.
Vers is het beste
Colostrum wordt bij voorkeur vers aan de baby gegeven om te profiteren van alle unieke ingrediënten. Levende stamcellen, die bijvoorbeeld het verbazingwekkende vermogen hebben om herstelprocessen in het lichaam op te wekken,5 kunnen niet worden gevonden in gekoeld of ingevroren colostrum, alleen in pas afgekolfde druppels.52
ORALE ZORG MET COLOSTRUM IS VEILIG, NIET DUUR, EENVOUDIG EN GOED VERDRAAGBAAR, ZELFS VOOR BABY'S DIE MINDER DAN 1000 G WEGEN.33,35,36
1 Patton S et al. Lipids. 1990;25(3):159-165.
2 Gidrewicz DA et al. BMC Pediatr. 2014 Aug 30;14:216.
3 Bryant J et al StatPearls 2022 Jan. 2022 Oct 24.
4 Meier PP et al. Clin Perinatol. 2010; 37(1):217–245.
5 Hassiotou F et al. Clin Transl Immunology. 2013;2(4):e3.
6 Pribylova J et al. J Clin Immunol. 2012;32(6):1372-1380.
7 Ballard O et al. Pediatr Clin North Am. 2013 Feb;60(1):49-74.
8 Bode L. Glycobiology. 2012;22(9):1147-1162.
9 Bates CJ.Vitamin A. Lancet. 1995;345(8941):31-35.
10 Kulski JK et al. Aust J Exp Biol Med Sci. 1981;59(1):101-114.
11 Casey CE et al. Am J Clin Nutr. 1985;41(6):1193-1200.
12 Ruth A Lawrence et al. Breastfeeding: A guide for the medical professional, 7th edition, Elsevier
13 Mitra S et al. Br J Hosp Med (Lond). 20172;78(12):699-704.
14 Marlier L et al. Child Dev. 1998;69(3):611-623.
15 Ogawa et al. Early Hum Dev. 2004 Apr;77(1-2):67-75.
16 Batlle E et al. Immunity. 2019;16;50(4):924-940.
17 Kociszewska-Najman B et al. Nutrients. 2020 Apr 15;12(4):1095.
18 Trend S et al. Br J Nutr. 2016 Apr 14;115(7):1178-93.
19 Czosnykowska-Łukacka et al. Nutrients. 2019 Oct 2;11(10):2350.
20 Oguchi S. et al. Zhonghua Min Guo Xiao Er Ke Yi Xue Hui Za Zhi. 1997 Sep-Oct;38(5):332-7.
21 Meinzen-Derr J et al. J Perinatol. Jan 2009;29(1):57-62.
22 Sisk PM et al . J Perinatol. Jul 2007;27(7):428-33.
23 Miller J et al. Nutrients. May 31 2018;10(6)
24 York DJ et al. Nutrients. Oct 23 2021;13(11)
25 Patel AL et al. J Perinatol. 2013;33(7):514-519.
26 Kim LY et al. Pediatr Pulmonol. 2019 Mar;54(3):313-318.
27 Zhou J et al. Pediatrics. 2015;136(6):e1576-86.
28 Belfort MB et al. J Pediatr. 2016;177:133-139.e1.
29 Meier,P. et al. J Pediatr 180, 15-21 (2017)
30 Quigley,M. & McGuire,W. Cochrane Database Syst Rev 2014.
31 Rodriguez NA, Caplan MS. J Perinat Neonatal Nurs. 2015; 29(1):81–90;
32 Rodriguez NA et al. Trials. 2015; 16:453.
33 Rodriguez NA et al. Adv Neonatal Care. 2010; 10(4):206–212.
34 Gephart SM, Weller M. Adv Neonatal Care. 2014; 14(1):44–51.
35 Lee J et al. Pediatrics. 2015;135(2):e357-66.
36 Snyder R et al. Pediatr Neonatol. 2017; 58(6):534–540.
37 OuYang X, Yang CY. Int Breastfeed J. 2021 Aug 21;16(1):59.
38 Tao J, Mao J, Yang J, Su Y. Eur J Clin Nutr.2020 Aug;74(8):1122-1131.
39 Rodriguez NA, Moya F. J Perinatol. 2023 Jan 3. Epub ahead of print.
40 Hoban R et al. Breastfeed Med. 2018; 13(5):352–360.
41 Meier PP et al. J Perinatol. 2016; 36(7):493–499.
42 Lussier MM et al. Breastfeed Med. 2015; 10(6):312–317.
43 Slusher T et al. J Trop Pediatr. 2007; 53(2):125–130.
44 Parker LA et al. FASEB J. 2017; 31(1 Suppl):650.19.
45 Parker LA et al. J Perinatol. 2012; 32(3):205–209.
46 Parker LA et al. J Perinatol. 2020; 40(8):1236–1245.
47 Hoban R et al. Breastfeed Med. 2018; 13(2):135–141.
48 UNICEF, WHO. Geneva: World Health Organization; 2018. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
49 Zinaman MJ et al. Pediatrics. 1992; 89(3):437–440.
50 Meier PP et al. J Perinatol. 2012; 32(2):103–110.
51 Unicef UK Baby Friendly Initiative [cited 2022 Nov 15].
52 Li S et al. J Hum Lact. 2019 Aug;35(3):528-534.
